بداهه گویی

برای بسیاری از افراد بداهه گویی یک واژه بسیار ترسناک است.
وقتی سخن از بداهه گویی به میان می آید دست وپایمان را گم می کنیم و نگران این هستیم که حرفی برای گفتن نداشته باشیم.
بداهه گویی هم دقیقا مثل بیمه است.
زمانی که به آن احتیاج نداریم باید به فکرش باشیم.
به عبارت دیگر، آن زمان که به بداهه گویی نیاز داریم دیگر کار از کار گذشته است.
خیلی از وقت ها موقعیت های زیادی را به خاطر اینکه نتوانستیم به سرعت یک صحبت را آماده کنیم ازدست داده ایم.
تاثیرگذار و منسجم صحبت کردن یکی از خصوصیات افرادی است که بداهه گوهای خوبی هستند و معمولا این افراد اگر در سازمانی مشغول به کار باشند نظر مدیران زیادی را به خودشان جلب خواهند کرد.
ما اگر در هر شرایطی بتوانیم عالی صحبت کنیم موقعیت های زیادی برای ما به وجود می آید.

پیشنهاد ویژه: دوره رایگان “چگونه فن بیان خوبی داشته باشیم؟“

نکته ای که اینجا وجود دارد افراد خیلی کمی در هر جامعه هستند که می توانند به صورت ذاتی بداهه گویی کنند و صحبت های خوب و منسجمی ارائه دهند، اما نکته اینجاست که بداهه گویی چیزی نیست که صرفا ذاتی باشد، اگر ما هنر بداهه گویی را نداشته باشیم با کمی تمرین و دانستن اصول آن می توانیم در این کار به یک حرفه ای تبدیل شویم.
من امیر مصطفی، مدرس سخنرانی، فن بیان و مذاکره در ادامه این مقاله موارد مهمی را درباره بداهه گویی با شما به اشتراک می گذارم.

معنی بداهه چیست

در لغت نامه معنی بداهه این گونه آمده است:
بداهه: بی اندیشه سخن گفتن
بداهه پرداز: بدون مقدمه اثری هنری اعم از شعر، موسیقی ، نقاشی و همانند آن خلق می کند.
بداهه نوازی: ساختن آنی و فوری قطعات موسیقی
بداهه پردازی: [سینما و تلویزیون، موسیقی] ۱. خلق موسیقی در هنگام اجرا ۲. هرگونه گفتار یا حرکت و بازی خارج از فیلم نامه در هنگام فیلم برداری

با توجه به معنی های مرتبط با بداهه گویی متوجه می شویم که کیفیت بداهه گویی به تجربه و مهارت ما در این کار برمی گردد.
هرچقدر تجربه و مهارت بیشتری در کاری داشته باشیم می توانیم موسیقی های جذاب تری بنوازیم، بازی های بداهه بهتری در تئاتر یا فیلم ارائه دهیم یا حتی در زمان صحبت های روزمره یا سخنرانی هایی که ارائه می دهیم خیلی با اعتمادبه نفس تر و حرفه ای تر صحبت کنیم.

سخنرانی بداهه

آقای مارک تواین نویسنده مشهور آمریکایی درباره سخنرانی بداهه می گوید:
برای من آماده کردن یک سخنرانی بداهه حداقل دو هفته طول می کشد.
شاید این جمله برای ما معنی بداهه گویی را به کلی دگرگون کند.
اجازه بدهید سخنرانی بداهه را با یک مثال توضیح دهم، بازیکنان تیم ملی والیبال را در نظر بگیرید، ازآنجاکه این بازیکنان هر روز تمرینات منظمی دارند در بیشتر اوقات از لحاظ جسمانی آماده هستند و اگر به این بازیکنان بگویند که شما فردا صبح یک بازی نسبتاً مهم دارید این افراد آماده هستند. شاید آمادگی شان در حد روزهایی که مسابقات لیگ برگزار می شود نباشد، اما به هرحال می توانند بازی فردا را که بدون هماهنگی قبلی بوده به خوبی از پسش بر بیایند.

در سخنرانی بداهه هم همین گونه است.
ما از قبل خودمان را باید آماده کنیم تا اگر روزی بدون هماهنگی از ما خواسته شد تا در مورد موضوعی صحبت کنیم بتوانیم خیلی عالی از پسِ آن بربیآییم.
اگر ما به عنوان حسابدار، رئیس حسابداری یا مدیر مالی هستیم
اگر کار ما فروش محصول خاصی است
اگر مدیر مجموعه ای هستیم
اگر طلافروشی داریم
یا در هر شغل، مهارت و حرفه ای دیگری که هستیم معمولا سوالاتی که از ما پرسیده می شود سوالات ثابت و تکراری است.
از یک طلافروش نمی پرسند که چرا قیمت پارچه انقدر ارزان شده؟
از یک طلافروش معمولا سوال می شود که:
قیمت طلا الان چنده؟
پیش بینی می کنی تا یک ماه آینده قیمت ها چطور باشه؟
به نظرت الان سکه بخرم؟
یا سوالات شبیه به این … .

این را می خواهم بگویم که ما باید خودمان را از قبل آماده کنیم تا بتوانیم در مواقعی که بدون هماهنگی از ما خواسته شد در مورد موضوعی صحبت کنیم بتوانیم خیلی عالی آن را انجام دهیم.
در اصل در سخنرانی بداهه ما باید آماده باشیم اما هنوز با ما هماهنگ نکرده اند.
پس سخنرانی بداهه یعنی بدون هماهنگی قبلی.

جمله ای است که می گوید:

آماده نشدن برای چیزی، آماده شدن برای شکست است

هنرجویی در کارگاه آموزشی فن بیان داشتم که کارش فروش باغ و ویلا بود.
وقتی این موضوعات را درباره سخنرانی بداهه متوجه شد برای خودش سوالات احتمالی که به طور کلی ممکن بود ازش سوال شود را نوشت و برایش پاسخ های عالی طراحی کرد.
علاوه بر این برای هر ملکی که مشتری می آمد و قصد داشتند مذاکرات اصلی را انجام دهند سوالات احتمالی را می نوشت، ایرادات و مزیت هایی که آن ملک داشت را می نوشت تا زمانی که پای میز مذاکره می نشیند اطلاعات و استدلال های کافی برای متقاعد کردن مشتری های خود داشته باشد.
من همه جا و همیشه این جمله را می گوییم که وقتی واژه سخنرانی به میان می آید این طور نیست که ما قصد داریم برای ۱۰۰۰ نفر سخنرانی کنیم.
حتی این نکات را می توانیم در صحبت های روزمره ای که انجام می دهیم به کار ببریم.

تمرین برای بداهه گویی

همانطور که آماده کردن محتوا از قبل در بداهه گویی مهم است، آماده کردن ذهنمان برای حرف زدن هم مهم است.
این دو موضوع دو رکن اساسی در بداهه گویی هستند.
فرض کنید محتوای عالی برای یک سوژه آماده کردیم، اما ذهن ما برای صحبت کردن تقویت نشده است.
اگر ذهن ما برای صحبت کردن تقویت نشده باشد نمی توانیم مواردی را که آماده کرده ایم بر زبان جاری کنیم.
دقیقا مثل خیلی از افراد که اطلاعات زیادی دارند، اما نمی توانند آن را به خوبی بیان کنند.
یا برعکس، ذهنمان برای صحبت کردن تقویت شده اما محتوایی برای آن آماده نکرده ایم، یا در مورد آن موضوع اطلاعات و دانشی در دست نداریم.
در هر دو موقعیت ما نمی توانیم صحبت بداهه عالی و حرفه ای داشته باشیم و اینجاست که یک طرف معادله ناقص است.
با تمرینی که در ادامه به شما می گویم می توانید به مرورزمان ذهنتان را برای صحبت کردن آماده کنید.
همان طور که همیشه گفته ام، ذهن مانند عضلات بدن است.
همان گونه که یک بدن ساز برای ساختن عضلاتش ماه ها و سال ها تمرین می کند، ما هم برای ساختن ذهنی قوی برای صحبت کردن باید تمرینات مدون انجام دهیم.

یک تمرین بسیار قدرتمند که برای بداهه گویی پیشنهاد می کنم انجام دهید این است که در مورد موضوعی خاص شروع به صحبت کنید.
نکته مهم: لطفا و حتما صدای خودتان را در هنگام صحبت کردن ضبط کنید و یا از خودتان فیلم بگیرید و بعد حتما صدا را گوش دهید یا فیلم را تماشا کنید.
این کار باعث می شود شما به صدا و تصویر خودتان عادت کنید و به مرورزمان ایراداتی که در صحبت کردن یا زبان بدنتان دارید را رفع کنید.
در یک کلام اینکه ما باید شروع به صحبت کردن، ضبط کردن صدا یا تصویرمان کنیم و این کار را به صورت مداوم انجام دهیم.

سوال:
– این تمرین را چند مرتبه در روز باید انجام دهم؟
تمرین بداهه گویی را حداقل یک مرتبه در روز می بایست انجام دهید، سعی کنید هر روز این تمرین را در برنامه خودتان بگنجانید و انجام دهید یا حداقل این که هفته ای چهار روز تمرین کنید.
اما در طول روز می توانید یک موضوع را در نظر بگیرید و فقط در مورد همان موضوع دو یا سه مرتبه صحبت کنید.
همان طور که هر روز به خواب، آب و غذا نیاز داریم، برای تقویت ذهنمان برای صحبت کردن هم نیاز داریم حداقل هفته ای چهار مرتبه تمرین بداهه گویی را انجام دهیم.
نمی شود و تاثیری ندارد: نمی شود ۷ صبحانه، ۷ نهار و ۷ شام را در یک وعده میل کرد و یک هفته هیچ چیزی نخورد و تاثیری ندارد تمرینات یک هفته را هم در یک روز انجام داد

– این تمرین را چند دقیقه انجام دهم؟
پیشنهاد من برای مدت زمان تمرین بداهه گویی به این صورت است:
هفته اول: روزانه یک دقیقه
هفته دوم: روزانه دو دقیقه
هفته سوم: روزانه سه دقیقه
هفته چهارم: روزانه چهار دقیقه
هفته پنجم: روزانه پنج دقیقه

بعد از هفته پنجم به بعد سعی کنید همین پنج دقیقه را به طور ثابت در طول روز انجام دهید.
شاید نگران باشید و بگویید من واقعا در طول سال باید هر روز تمرین کنم؟
بعد از گذشت یکی دو ماه از انجام منظم این تمرین ذهن شما آمادگی خودش را برای صحبت کردن به دست می آورد.
اگر بعد از این مدت تمرین را ادامه دهید خیلی خوب است اما اگر ادامه ندادید اصلا نگران نباشید.
چون ذهن شما به قدری برای صحبت کردن قدرتمند شده است که می توانید به راحتی در مورد موضوعات مختلفی که اطلاعات دارید صحبت کنید.
به عبارت دیگر ما در طول روز وقتی صحبت می کنیم ذهنمان به صورت خودکار در حال تقویت شدن است و خودش را روی فرم نگاه می دارد.

موضوع برای بداهه گویی

موضوع برای بداهه گویی می تواند هر آن چیزی که بخواهیم باشد.
برای اینکه ایده بگیرید چند موضوع کلی را به شما می گویم:

• اشیائی که در اطراف ما هست:

• موبایل
• لپ تاپ
• پرینتر
• لیوان
• خودکار
• کتابخانه
• کتاب
• ماژیک
• گلدان
• گل
• چسب
• یخچال
• چاقو
• بشقاب
• پنجره
• ساعت
• کاغذ
• کلید
• صندلی
• تلفن
• میز
• صندلی
• و …

• علایقی که داریم:

• موتورسواری
• اسکی روی آب
• خودرو
• رشته تحصیلی
• زبان خارجی
• موزیک
• خواننده
• آشپزی
• هواپیما
• و …

• مباحث و سوژه هایی که در درس یا شغل ما وجود دارد

• مهندسی سازه
• مدیریت زمان
• مذاکره
• مهارت گوش دادن
• فن بیان
• سخنرانی
• رفتار سازمانی
• و …

• مسائل اجتماعی که پیرامون ما اتفاق می افتد:

• – دلایل بالا رفتن سن ازدواج
• و …

چطور بداهه گویی کنم؟

برای بیان بداهه گویی لطفا وسواس نداشته باشید.
هر جمله ای که می توانید بیان کنید.
فرقی نمی کند که آیا این جمله از لحاظ دستور زبان فارسی درست است یا نه.
فرقی نمی کند که از لحاظ علمی صحبت شما درست است یا خیر.
فرقی نمی کند که تپق می زنید یا خیر.
چیزی که مهم است این است که، فقط بگویید.
هر چیزی که به فکرتان می رسد بگویید.
فقط بگویید.
تمام این مسائل به مرورزمان درست می شود.
مثال برای بداهه گویی – می خواهیم در مورد آشپزی بداهه گویی کنیم:
آشپزی یکی از آن شغل ها و رشته هایی است که من خیلی به آن علاقه دارم، معمولا آشپزها افراد خیلی آرام و خونسردی هستند و همان طور که می دانید آشپزی یک هنر است، هماهنگ کردن مزه ها و تزئین غذاها واقعا هنر می خواهد، با توجه به اطلاعاتی که دارم آشپزی رشته ها و سبک های مختلفی داره، اگه بخام رشته آشپزی یا کلا غذاها را دسته بندی کنم می تونم بگم غذاهای سنتی ایرانی و غذاهای مدرن و غربی و … .

هر چیزی که به ذهنمان می آید بیان می کنیم.

جمع بندی

در این مقاله بداهه گویی را تعریف کردیم و علاوه بر این یک تمرین برای اینکه ذهن ما برای بداهه صحبت کردن آماده باشد بیان کردم.
نکته مهم این تمرین مدون انجام دادن آن بود و در ادامه چندین موضوع بداهه گویی را با شما به اشتراک گذاشتم.
مطمئن هستم که با تلاش و پشتکار می توانید به آن چیزی که می خواهید دست یابید.

روزگارتان زیبا و در پناه خدا باشید
امیر مصطفی

دانلود PDF مقاله “بداهه گویی”

دانلود PDF این مقاله