چگونه فعالانه گوش دهیم؟

حتماً متوجه شدید که بخش زیادی از روابط ما با دیگران به صحبت کردن و گوش دادن میگذره که ایجاد این روابط واقعاً مهم هست. اما با این حال هیچوقت یا بهترِ بگم به ندرت در دوران تحصیل،کسی این‌ها رو به ما آموزش داده و از طرفی هم می تونم بگم افراد خیلی خیلی کمی هستند که بتونند فعالانه گوش بدند تا ما بتونیم ازشون الگو برداری کنیم.

شاید براتون جالب باشه که بدونید بیشترِ جر و بحث ها و بگو مگو هایی که پیش میاد و خیلی ساده می شد حل بشه نتیجه فعالانه گوش ندادن به صحبت های طرفِ مقابل هست.

یکی از دلایلی هم که افراد در صحبت هاشون به نتیجه درست یا مطلوبی نمیرسند باز هم به دلیل گوش ندادن فعالانه است.

قطعاً اگر بتونیم فعالانه گوش بدیم خیلی از موارد و مسائلی که ممکن هست برامون پیش بیاد به سادگی قابل حل شدن هست.

در این مقاله میخام در مورد اینکه چگونه فعالانه گوش بدیم صحبت کنم.

قبل از اینکه بریم سراغ این مبحث یک تجربه کوچیک رو براتون بگم:

حدود سه ماه قبل برای خرید خودرو واسه یکی از اقوام رفته بودیم پیش شخصی که در روزنامه آگهی فروش خودرو اش را داده بود. فروشنده صحبت میکرد، خریدار جوش می آورد، خریدار صحبت می کرد فروشنده جوش می آورد، چون هیچ کدومشون حرفها و منظورهای هم دیگه رو متوجه نمی شدند و درک نمی کردند و با اینکه هر سه نفرمون فارسی صحبت می کردیم من اون وسط نقش یک مترجم رو داشتم و برای شخص شنونده منظور گوینده رو بازگو میکردم، خوش بختانه معامله به خوبی و خوشی انجام شد. 🙂

---

فرق بین گوش دادن و شنیدن

می‌دونید فرق بین گوش دادن و شنیدن چیه؟

چندتا مثال از شنیدن براتون میزنم که حتماً بهش برخوردید:

آره، گوشم با شماست! (درحالی که حواسش جای دیگه است)

چی گفتی؟ حواسم نبود!

می‌شه دوباره بگید!

و … .

به عبارت دیگر، شنیدن،تلاش فیزیکی برای دریافت پیامِ فرد سخنگو است، اما لزوماً به معنی این نیست که پیامِ دریافتی پردازش شده و یا به آن پاسخ داده می شود.

گوش دادن یعنی، دریافت پیام از سخنگو، پردازش و درک معنی یا معانی آن و پاسخ به آن پیام به گونه‌ای که درکی از منظور سخنگو باشه، اما شنیدن فقط دریافت پیامِ سخنگو است.

به احتمال خیلی زیاد فعالانه گوش دادن و  گوش دادن موثر می‌تونه خیلی برای ما مفید باشه، و برعکسِ آن، گوش نکردنِ موثرهم می‌تونه خیلی مخرب باشه و اگه تجربیات خودمون رو از گوش دادنِ موثر و غیرموثر به یاد بیاریم حتماً از فایده این کار استفاده کردیم و همینطور بهای بی دقت گوش دادن رو هم پرداختم.

 مالکوم فوربس می گه:

هنر مکالمه در گوش دادن است

---

ضرورت فعالانه گوش دادن

 من در کلاسایی که برگزار میکنم، شرکت کننده‌ها رو در گروه‌های دو نفره قرار میدم و یک نفراز اعضای هرگروه رو میخوام که چند لحظه بیرون از کلاس بِره و یک صحبت جذاب دو دقیقه‌ای مهیج رو برای هم گروهی خودش آماده کنه.

 به افرادی که در کلاس باقی موندن، گفتم: ((وقتی هم‌گروهی‌تون به کلاس برگشت، یک داستان مهیج رو به مدت دو دقیقه برای شما تعریف میکنه و شما هم باید نقش یک شنونده فعال رو بازی کنید و با اشتیاق به صحبت‌هاش گوش کنید، طوری که سخنگو از گفتن داستانش لذت ببره، و بعد از یک دقیقه، دیگه با سخنگو ارتباط چشمی برقرار نکنید و حواستون رو ازش بردارید و اصلاً بهش گوش ندید، مثلا با گوشیتون بازی کنید یا جای دیگه رو نگاه کنید)).

وقتی افرادی که بیرون کلاس بودن به داخل اومدن و تمرین شروع شد، اتاق پر از انرژی، هیجان و سر و صدا شد.

اما بعد از یک دقیقه، شنونده‌ها دیگه به حرف‌های هم گروهی خودشون گوش نمیدادند،

فکر میکنید چه اتفاقی افتاد؟

همونطور که احتمالا ً حدس میزنید، صدا و انرژی صبحت‌ها پایین اومد و دیگه سخنگوها تمایلی به گفتن داستان مهیج‌شون نداشتند.

من بارها و بارها این موضوع رو توی کلاس هام تست کردم‌ و حتی خودم این موضوع رو  خارج از کلاس امتحان کردم و همیشه به یک نتیجه رسیدم:

فعالانه گوش دادن بسیار بسیار ضروری است.

---

چگونه موثر و فعالانه گوش بدیم؟

به احتمال خیلی زیاد افراد بسیار کمی در محیط اجتماعیِ ما هستند که با مهارت گوش دادن موثر و فعالانه آشنا باشند و اون رو به کار بگیرند. بنابراین خیلی سخته که شخص مناسبی رو پیدا کنیم تا ازش الگو برداری کنیم.

حتماً تا الان به این موضوع پی بردید که گوش دادن موثر نقش کلیدی در موفقیت (شغلی، تحصیلی و …) و همچنین بهبود روابطِ ما با دیگران داره.

من در تحقیقاتم سوالی از افراد مختلف در مورد گوش دادن موثر می پرسیدم:

” موقعی کسی واقعاً به شما گوش می دهد چه احساسی دارید؟”

جواب هایی که از افراد مختلف داده میشد بدون استثناء به یک نکته مثبت اشاره دارد و اینکه وقتی، شخصی به خوبی به صحبت های ما گوش میده واقعا تجربه مثبتی هست.

• احساس خوبی بهم دست میده
• احساس موفقیت میکنم
• به من احترام گذاشته میشه
• به من توجه میشه
• من برای شخص مقابلم مهم هستم
• احساس مفید بودن دارم
• و …

 به عبارت دیگر ما با فعالانه گوش کردن میتونیم در دیگران تأثیر مثبت ایجاد کنیم و با این شیوه ارتباطات بسیار خوبی رو میتونیم با دیگران ایجاد کنیم، وقتی از قدرتی که گوش دادن فعالانه به ما میده مطلع باشیم، قطعاً با اشتیاق بیشتری برای این موضوع وقت میزاریم تا به یک مهارت تبدیلش کنیم.

البته مهارت گوش دادن فعالانه هم مثل خیلی از مهارت های دیگه نیاز به تمرین و وقت داره تا بصورت یک مهارت ناخودآگاه در وجود ما نهادینه بشه.

تا اینجا باهم در مورد فواید گوش دادنِ موثر صحبت کردیم،

---

مراحل گوش دادن موثر:

1. دریافت
2. پردازش
3. پاسخ

۱ – دریافت: در این مرحله، پیامِ فردِ سخنگو را از طریق حس شنوایی و بینایی دریافت میکنیم، همانقدر که حس شنوایی در دریافت پیام مهم است، بینایی هم مهم است، به عبارت دیگر ما با چشم های خودمون میشنویم و چشم های ما در دریافت جنبه های غیر کلامی پیام به ما کمک میکند. به همین خاطر بهتره که صحبت های حساس و مهم بصورت حضوری انجام شه. در هنگام دریافت پیام باید به مواردی که موجب سد شدنِ حواس ما به پیام های طرفِ مقابل هست دقت داشته باشیم تا بتونیم بدون هیچ مزاحمتی و به درستی و بدون پارازیت پیام رو دریافت کنیم، مثلاً اگر جعبه ای جلوی ما و مخاطب قرار داره، یا جعبه رو کنار بزنیم یا به جای دیگه ای بریم، یا اگر در اتاق خیلی شلوغی هستیم و اگر امکانش هست به مکان دیگه ای مثل حیاط یا اتاق دیگه ای برای صحبت کردن برویم. به عبارتی تا اونجا که می شه موانع رو برای برقراری یک ارتباط موثر از سر راه برداریم تا بتونیم به درستی پیام رو دریافت کنیم.

۲ – پردازش: وقتی که پیامِ طرفِ مقابل را دریافت کردیم، ذهنِ ما به تفکر، تحلیل و ارزیابیِ پیام میپردازه تا بهش معنا ببخشه. در این مرحله هرچقدر بتونیم استدالال های درستی از صحبت های طرفِ مقابلمون داشته باشیم خیلی راحتر می تونیم پیام دریافتی رو درک کنیم. بهترِ که در این مرحله از چند جنبه به موضوع نگاه کنیم تا پردازش های بهتری رو از چند زاویه داشته باشیم.

۳ – پاسخگویی: در این مرحله شنونده به شیوه های مختلف کلامی و غیر کلامی به گوینده اعلام میکند که پیام را دریافت و درک کرده است. پاسخگویی یا بازخورد مراحل گوش دادنِ موثر رو تکمیل می کنه.

---

به احتمال خیلی زیاد شما هم در صحبت هاتون با افرادی روبرو شدید که فقط حرف خودشون رو میزنند و بدون اینکه بخان حرف های طرف مقابلشون رو به درستی گوش بدند و تجزیه و تحلیل کنند فقط عقاید خودشون رو بازگو میکنند، و در آخر هم حرف هاشون به جر و بحث های بدون نتیجه ختم میشه، این جر و بحث ها نتیجه گوش ندادنِ فعالانه است. متأسفانه خیلی ها چشماشون رو می بندند و گوش هاشون رو می گیرند و فقط حرف خودشون رو میزنند، فقط میخان حرف حرفِ خودشون باشه و حرفِ خودشون رو به کُرسی بنشونند، و اصلاً هم به این دقت نمی کنند که طرفِ مقابل چی میگه.

اما در گفتگوهای موفق هر شخص درگیر در گفتگو به نوبت در نقش سخنگو و شنونده قرار میگیرند، در اینجا به جای اینکه هر فرد بدون فکر کردن به حرفهای طرف مقابل فقط حرف خودش رو بزنه، طرفین بیشتر سعی میکنند تا با دیدگاه های هم دیگه آشنا بشند و بعد از تجزیه و تحلیل صحبت های هم دیگه به یک نتیجه خوب و تفاهم دو طرفه برسند.

بنابراین، این موضوع خیلی مهم است که وقتی با شخصی صحبت می کنیم، صبر کنیم حرفش را کامل تمام کند، سپس ما حرفهایی که شنیدیم رو برای خودمون تجزیه و تحلیل می کنیم و بعد یک بازخورد یا یک پاسخِ مناسب به فرد مقابل میدیم، حالا این بازخورد می تونه جوابی به سوالِ طرفِ مقابل باشه یا اینکه در مورد موضوعی صحبت کرده و ما مواردی رو که درک کردیم دوباره بازگو می کنیم تا از درک صحیح خودمون مطمئن شده باشیم.

---

رفتار افرادی که فعالانه گوش نمی دهند

معمولاً رفتارهای افرادی که فعالانه گوش نمیدهند به این صورت است:

• با بی میلی و بی علاقگی نگاه میکنند
• موقع شنیدن بی حس و حال هستند
• وقتی ازشون سوال میپرسیم بی علاقه و بدون انرژی پاسخ میدهند
• در طول صحبت ساکت هستند
• نسبت به موضوع یا ما خنثی هستند
• هیچ علائم حیاتی از خودشون بروز نمیدند :-(موضوع صحبت را عوض میکنند
• حالت تدافعی به خودشون میگرند
• واکنش های شدید احساسی انجام میدهند 😐

---

رفتار افرادی که فعالانه گوش می دهند

معمولاً رفتار افرادی که فعالانه گوش می دهند، بصورت زیر هست:

• ارتباط چشمیِ مداوم با گوینده داشته باشیم
• قضاوت نمی کنند: با دقت به پیام گوینده گوش می دهند و سپس در صورت لزوم با طرح سوالاتی از درستی دریافت پیام مطمئن می شوند تا به دام تصورها و فرضیه پردازی های نادرست نیافتند.
• نگاه های پُرشور و علاقه مند و صادقانه ای با مخاطب برقرار کنند
• تکان دادنِ سَر به نشانه دریافت و درک صحیح پیام (همون کاری که در دوران مدرسه وقتی معلم بهمون نگاه میکرد انجام میدادیم 😉
• توصیه و نصیحت ممنوع: تا زمانیکه کسی ازشون مشورت نخواسته نصحیت نمی کنند.
• پرسیدن سوال های مرتبط با صحبت های طرف مقابل
• داشتنِ نگاهی جدی هنگام شنیدن پیام های جدی
• صبورانه گوش می دهند: خیلی قشنگتر و حرفه ای تره که وسط حرف کسی نپریم، صبوری را تمرین کنیم.
• پرسیدن سوال درصورتیکه قسمتی از حرفهای سخنگو را متوجه نشدند
• احترام طرف مقابل رو حفظ می کنند، فعالانه گوش دادن بدون تلاش برای برقراری روابطی احترام آمیز، بی نتیجه است.
• و در آخر جمع بندی و تکرار مواردی که درک کرده اند

نکته: در گوش دادن، ما تصویر میکنیم که منظور گوینده را درک کرده ایم، اما در گوش دادنِ فعالانه ما یقین داریم که منظور گوینده را درک کرده ایم.

هنگامیکه در حال شنیدن صحبت های طرف مقابل هستیم علاوه بر رفتارهای غیرکلامی بهتره رفتارهای کلامی نیز داشته باشیم تا به فرد مقابل بگیم “من به حرف هات گوش میدم، ادامه بده و من مشتاق شنیدن صحبت های شما هستم” مثل:

• بله
• درسته
• بسیار عالی
• می فهمم
• همینطوره
• صحیح میفرمایید
• دقیقا ً
• واقعاً؟!
• اوه
• چه خوب
• آهان
• چه جالب
• عالیه
• بسیار عالی
• نه بابا !!! خُب
• و …

لحن صدای ما باید صادقانه و مهربون و به دور از قضاوت باشه. باید دقت داشته باشیم که لحن ما طعنه آمیز، خوشونت آمیز یا تمسخرآمیز نباشه.

---

از این به بعد وقتی دو نفر باهم در حال صحبت هستند بهشون دقت کنید، ببینیم چه رفتارهایی رو از خودشون بروز میدن، چطور به نتیجه میرسند، موارد مثبت و منفی که از اون افراد متوجه میشید رو یادداشت کنیم.

و در مرحله بعد به صحبت کردنِ خودمون دقت کنیم و آگاهانه بایدها و نبایدهای گوش دادنِ فعالانه را رعایت کنیم.

اگر شما هم تجربه های مشابهی از گوش دادنِ یا گوش ندانِ فعالانه داشتید خوشحال میشیم با من و دیگر دوستان در قسمتِ نظرات همین مقالانه که در پایین صفحه هست به اشتراک بذارید.

و همچنین اگر سوالی برایتان پیش آمده یا جایی از مقاله نیاز به توضیح بیشتر دارد هم می توانید در قسمت نظرات مطرح بفرمایید تا در سریع ترین زمانِ ممکن به آن پاسخ داده شود.

دانلود PDF مقاله “چگونه فعالانه گوش دهیم؟”

[member]

دانلود PDF این مقاله

[/member]